Pod pojęciem niedotlenienia rozumiemy krótkotrwałe lub przewlekłe zmniejszenie zaopatrzenia ustroju w tlen (w okresie ciąży, porodu lub po urodzeniu), prowadzące do biochemicznych i morfologicznych zmian w ustroju noworodka. Skutkiem biochemicznym niedotlenienia jest zmniejszenie ilości energii uzyskanej z jednostki substratu w toku przemiany energii oraz powstanie tzw. niedopałów przemian biochemicznych, przy braku spalania końcowego, co prowadzi do zakwaszenia środowiska wewnętrznego. Niedotlenienie pierwotne (pochodzenia: matczynego, płodowego, popłodowego, noworodkowego) jest najczęstszą przyczyną zgonów płodów i noworodków, licznych zespołów chorobowych stwierdzanych w pierwszych dnia życia, organicznych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Niedotlenienie wtórne może być końcową fazą wielu zaawansowanych zespołów chorobowych: zakażeń, choroby hemolitycznej, wad rozwojowych, niedokrwistości i innych. Niedotlenienie prowadzi do licznych zaburzeń biochemicznych i uszkodzenia wielu narządów, przede wszystkim: ośrodkowego układu nerwowego, oddechowego, krążenia, wątroby i nadnerczy. Konieczna jest zawsze dynamiczna i bardzo dokładna interpretacja wyników badań gazometrycznych w korelacji z obrazem klinicznym. Na podkreślenie zasługują dwa fakty istotne dla kliniki noworodka: 1. zdolność do samoistnego wyrównania niedotlenienia i kwasicy jest u noworodka duża, zależna od dojrzałości i wydolności płuc i nerek (2 układów odpowiedzialnych za stan równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej), 2. przy utrzymujących się patologicznych wartościach — nawet bez objawów klinicznych — konieczne jest jak najszybsze wyrównanie zaburzeń. Patomechanizm wybiórczego uszkodzenia narządów przez niedotlenienie jest złożonym zagadnieniem, w którym pewną rolę odgrywają: a. stopień dojrzałości narządówę intensywność biochemicznych przemian w okresie uszkodzenia, b. czas trwania i nasilenie niedotlenienia. Najczęstszym klinicznym zespołem u donoszonego noworodka jest uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, u wcześniaka niewydolność oddechowo-krążeniowa. Uszkodzenie i zaburzenia czynności wątroby stwierdza się u noworodków urodzonych w 33—36 tyg. życia płodowego. Uszkodzenie i objawy niewydolności nadnerczy są związane z ostrym niedotlenieniem i wstrząsem okołoporodowym.
